İnsülin, pankreasımız tarafından salgılanan bir hormondur. Ana rolü kan şekerini düzenlemektir, bunun dışında yağ ve protein metabolizmasını da etkiler. Karbonhidrat içeren bir yemek yediğinizde kan dolaşımındaki şeker miktarı artar. Pankreas bu artışı algılar ve insülin salgılamasını arttırır. İnsülin kan dolaşımına katılarak hücrelere kanda fazla olan şekeri almasını söyler. Böylelikle kan şekeri seviyeleri düşer.
Yüksek kan şekeri vücut için toksik etki göstererek ciddi hasarlara sebep olabilir. Bu durum tedavi edilmediğinde ölüme neden olabilir.
Bazen hücreler insüline yanıt vermez. Buna insülin direnci denir. Bu durumda pankreas kan şekeri seviyesini düşürmek için daha fazla insülin üretir. Bu da kanda hiperinsülinemi denilen yüksek insülin seviyelerine yol açar.
Zamanla hücreler insüline karşı giderek daha dirençli hale gelebilir, bu da hem insülin hem kan şekeri seviyelerinin yükselmesine sebep olur.
Bu durum tetiklendikçe pankreas hasar görür ve insülin üretiminde yetersiz kalabilir.
Kan şekeri seviyeler belirli bir eşiği aştığında tip2 diyabet hastalığı olur
İnsülin direnci, dünya nüfusunun yaklaşık %9’unu etkileyen, tip 2 diyabet dediğimiz şeker hastalığının ana nedenidir.
İnsülin Direncinin Sebepleri Nelerdir?
Kandaki yağ seviyelerinin artması insülin direncine sebep olabilir. Pek çok çalışma kandaki serbest yağ asidi artışının insüline olan cevabı azalttığını göstermektedir. Fazla miktarda kalori alımı, kilo alımı, aşırı yeme ve obezite insülin direnci ile ilişkilidir.
Organlar etrafında yağ birikimine neden olan karın bölgesi yağlanması yani abdominal obezite, insülin direncinin temel sebebidir.
Bunun dışında fruktoz tüketiminin fazlalığı(meyve dışında ilave şeker içeren yiyeceklerle), vücuttaki oksidatif stresin artması ve iltihaplanma, fiziksel aktivite yetersizliği, bağırsak florasının bozulması, vücuttaki demir depolarındaki fazlalık, genetik faktörler bu oluşuma katkıda bulunabilir.
İnsülin Direnci Nasıl Belirlenir?
Kanda şeker ve insülin seviyelerine bakılarak HOMA-IR denilen insülin direnci seviyesi ölçülür. HOMA-IR, insülin direnci indeksidir.
Kilo fazlalığı olan kişiler, özellikle karın bölgesinde yağlanması olan kişiler için insülin direnci riski yüksektir.
Yüksek trigliserit seviyeleri ve düşük HDL kolesterol seviyeleri de insülin direnci ile ilişkili olabilmektedir.
İnsülin Direnci Nasıl Azaltılır?
Kilo vermek, özellikle karın bölgesi yağlanmasını azaltmak gerekir. Bunun için karbonhidrat kısıtlı diyet uygulamak gerekir. Özellikle ilave şeker alımı azaltılmalıdır. Şeker içeren yiyecek ve içecekler tüketilmemelidir. İşlenmiş gıdalardan uzak durmak gerekir. Tahıl ve meyve grubu besinler kısıtlı tüketilmeli, protein ve lif alımı arttırılmalıdır.
Omega-3 yağ asitleri özellikle trigliseritlerin düşmesinde etkilidir. Bu nedenle insülin direncine de iyi gelebilir.
Fiziksel aktiviteyi arttırın. Aktivite artışı hücrelerin insüline duyarlılığını arttırır ve insülin direncini azaltır.
Uyku kalitesini arttırın. Bazı çalışmalar uyku yetersizliğinin de insülin direncini tetikleyebileceğini göstermektedir.