GAPS DİYETİ
Güncelleme tarihi: 8 Eyl 2020
GAPS diyeti, eliminasyon diyetlerinden biridir. Diyetin açılımı, bağırsak ve psikoloji sendromu anlamına gelmektedir. Mantık olarak temelde yaşanan semtomların sızdıran(geçirgen) bağırsaktan kaynaklandığını savunur. Dr. Natasha Campbell-McBride tarafından tasarlanmıştır. Oldukça katı olan bu beslenme programı çeşitli aşamalardan oluşur.
Sızdıran(Geçirgen) Bağırsak Sendromu
Bağırsak duvarı, sağlıklı bir bireyde gerekli besin, vitamin ve minerallerin geçişine izin verirken zararlı maddelerin ve toksinlerin geçişini engeller. Sızdıran bağırsak sendromunda ise bağırsak duvarındaki sıkı yapı bozulmuş, zararlı madde ve mikropların geçişi yeterli düzeyde engellenememiştir. Bu nedenle iyi sindirilememiş besinler ve toksinler kan dolaşımına katılır. Bu durumdan beyin ve bağışıklık sistemi etkilenir ve vücudun bazı kısımlarında kendi dokularına hasar verir.
GAPS diyeti bağırsağın iyileştirilmesini ve vücutta biriken toksik maddelerin azalmasını hedefler.
Sızdıran Bağırsak Sendromunun Neden Olduğu Sağlık Sorunları
Crohn, Ülseratif Kolit, Divertikülit gibi iltihaplı bağırsak hastalıkları
Kronik ishal, karın ağrısı, gaz, reflü
Çölyak
Bağırsak Emilim Bozuklukları
Hashimato Tiroiditi
Multiple Skleroz
Romatoid Artrit
Egzama
Otizm
Şizofreni Depresyon
Anksiyete
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
Parkinson
Disleksi
GAPS Diyeti Nasıl Uygulanır?
Gaps diyeti oldukça zor ve sabır gerektiren bir diyettir. Öncelikle kişinin bu diyeti uygulamaya psikolojik olarak hazır hissetmesi çok önemlidir. Çünkü bağırsakların tam anlamıyla iyileşmesi için en az 1 yıl gerekmektedir.
Temel olarak 3 ana basamaktan oluşur.
-Birinci basamak GAPS Giriş Diyeti,
-İkinci basamak Tam GAPS Diyeti,
-Üçüncü basamak GAPS Diyetinden Çıkış.
GAPS Giriş Diyeti
Uygulaması en zor basamaktır. Esas olarak sızdıran bağırsak sendromunun iyileşmesini sağlayan bu basamaktır. Bağırsak hasarının tamiri sağlanarak sindirilmeyen besinler, ağır metaller ve toksik maddelerin geçişi ortadan kaldırılır. Uygulanması 3 hafta ile 1 yıla kadar sürebilir. Lif içeriği düşük tutularak kademeli olarak arttırılır. Kendi içinde 6 aşamadan oluşur.
1. Aşama: Yalnızca evde yapılmış kemik suyu, et suyu, balık suyu, ev yoğurdu suyu, prebiyotik etkisi olan nişasta içeriği düşük sebzeler ve zencefil, nane ve papatya çayları kullanılır
2. Aşama: 1. Aşamaya ek olarak organik yumurta sarısı, ghee(sade yağ), buğulama et, fermente balık, organik Hindistan cevizi yağı ilave edilir
3. Aşama: 1 ve 2. Aşamaya ek olarak çırpılmış yumurta, lahana turşusu, avokado, Gaps krep ve yoğurt ilave edilir
4. Aşama: Ek olarak ızgara et, soğuk sıkım zeytinyağı, sebze suları, badem unu, Gaps ekmeği
5. Aşama: Ek olarak pişmiş elma püresi, marulun yumuşak kısmı, soyulmuş salatalık, sebze(kereviz, havuç, marul, nane) ve meyve suları(elma, ananas, mango)
6. Aşama: Öncelikli olarak soyulmuş çiğ elma, diğer çiğ meyveler, kuru meyveler
Tam GAPS Diyeti
En az 2 yıl süreyle takip edilmesi gerekmektedir. Yumurta, taze etler(konserve değil), balık, kabuklu deniz ürünleri, taze nişastasız sebzeler(soğan, sarımsak, lahana, brokoli, brüksel lahanası, enginar, patlıcan, taze fasulye, kabak) ve meyve, kabuklu yemiş ve diğer yağlı tohumlar, ev yapımı yoğurt ve fermente besinler ve zeytinyağı bu basamakta ön planda tutulması gereken besinlerdir.
Taze et ve meyve birlikte tüketilmemeli, mümkün olduğunca organik besinler tercih edilmelidir. Her öğünde sağlıklı yağlar ve kemik suyuna devam edilmelidir
Tahıllar(çavdar, yulaf, buğday, pirinç, kinoa), süt, şeker, nişasta içeriği yüksek sebzeler(patates, yer elması), kurubaklagiller ve işlenmiş hazır gıdalar yasaktır
GAPS Diyetinden Çıkış
Besinleri tekrar tanıştırma basamağıdır. Yavaş yavaş ve kontrollü olarak tek tek ve az miktarda besinleri tanıtmak gerekir. Her yeni besin için 2-3 gün süre tanınması gerekir. Öncelikle patates ve fermente ve glütensiz tahıllarla başlanması gerekmektedir
GAPS Diyetinde Kullanılan Besin Destekleri
Morina Balığı Karaciğer Yağı
Çuha Çiçeği Yağı
Probiyotikler
Sindirim Enzimleri
ÖZETLE;
GAPS diyeti otoimmün hastalıklar, otizm ve diğer davranışsal sorunlar ve psikoloji durumlarını tedavi etmede yardımcı olduğunu iddia eder. Diyetinin yaygınlaşması, uygulayanlar arasında mucizevi bir diyet olarak görülmesinden kaynaklanmaktadır. Fakat günümüzde herhangi bir bilimsel çalışma bunu desteklememektedir.
Protokol uzun ve psikolojik olarak yıpratıcı olabilir.
Oldukça kısıtlayıcı bir diyet olduğundan birtakım besin öğesi yetersizliklerine sebep olabilir. Bu nedenle uygulanacaksa bu konuda eğitimli bir diyetisyen eşliğinde uygulanması gerekir.
